Με ευχαριστεί να μιλάω σε κουρασμένους ανθρώπους, είναι συνήθως πολύ δεκτικοί – η κούραση χαλαρώνει τις άμυνές τους [1]. Παρατήρησα ότι οι σημερινές παρουσιάσεις ήταν εντυπωσιακά συγκλίνουσες. Κατά τη γνώμη μου, η ουσία του θέματος βρίσκεται στην ερώτηση: Πιστεύετε ή όχι στην ύπαρξη του Ασυνείδητου; Πιστεύετε σε κάτι σαν αυτό που ο Φρόυντ αποκάλεσε το Ασυνείδητο;
Ο θετικισμός, η γνωσιακή θεωρία και η σύγχρονη ιδεολογία των αρχών του 21ου αιώνα, αυτή η κυρίαρχη ιδεολογία με την οποία ασχοληθήκαμε σήμερα από διάφορες σκοπιές, προφανώς δεν πιστεύουν στην ύπαρξη του Ασυνείδητου. Πιστεύουν ότι είναι μια ξεπερασμένη έννοια, μια αυταπάτη χωρίς μέλλον, ένα κατάλοιπο του προηγούμενου αιώνα. Θεωρούν ότι έχουν πάρει ό,τι καλύτερο υπήρχε στον Φρόυντ και ότι υπερνικούν το Ασυνείδητο. Ωστόσο, εδώ η λέξη πίστη ίσως να μην είναι η κατάλληλη, ίσως θα έπρεπε να πω γνώση του Ασυνείδητου. «Γνώση και Πίστη», όπως στον τίτλο ενός βιβλίου του διάσημου επιστήμονα της λογικής Hintikka, ο οποίος πίστευε σε μια ξεκάθαρη διάκρισή τους. Ο Λακάν από την πλευρά του, δεν ήταν και τόσο σίγουρος ότι υπάρχει μια σαφής διάκριση.
Ωστόσο, στη ρίζα κάθε γνώσης υπάρχει μια πίστη, μια πράξη πίστης. Αρχικά είναι αναγκαία τα αξιώματα που θεωρούνται αυταπόδεικτα και δεν επιδέχονται αμφισβήτηση και με βάση τα οποία μπορούμε να εξάγουμε συμπεράσματα. Αλλά πρωταρχικά πρέπει να εμπιστευτούμε, πρέπει να αποδεχτούμε.
Ο διακεκριμένος Άγγλος καρδινάλιος Newman (του οποίου το όνομα αναφέρθηκε πρόσφατα στις ειδήσεις, παρότι πέθανε πριν πολλά χρόνια) έγραψε ένα βιβλίο, τη «Γραμματική της Συγκατάθεσης», στο οποίο προσπάθησε να δείξει ότι για να μπορούμε να πούμε “2+2=4”, είναι αναγκαία μια πράξη πίστης. Αυτός ήταν ο δικός του τρόπος για να εισαγάγει το Θεό στη σχετική προβληματική.
Για τον Wittgenstein, στη ρίζα κάθε γνώσης υπάρχει μια πρακτική, ένας τρόπος ζωής, ένα στιλ ζωής. Και για τον Λακάν, στη βάση του Ασυνειδήτου υπάρχει μια υπόθεση, και γι’ αυτό το λόγο το αποκάλεσε Υποκείμενο υποτιθέμενο ως Γνώση. Ο ίδιος ο Φρόυντ είχε ισχυριστεί ότι το Ασυνείδητο είχε μόνο την αξία μιας υπόθεσης. Και με αφετηρία αυτόν τον ισχυρισμό κατάφερε να προσκομίσει επιβεβαιωτικά στοιχεία χωρίς όμως αδιάσειστη απόδειξη. Το Ασυνείδητο παρέμεινε γι’ αυτόν στο επίπεδο μιας υπόθεσης που δεν μπορεί να διαψευστεί, πράγμα που σύμφωνα με τον Καρλ Πόπερ αποτέλεσε την κεντρική αδυναμία της ψυχανάλυσης. Είναι αλήθεια ότι η ερμηνεία στην ψυχανάλυση δεν μπορεί να διαψευστεί και αυτό είναι πράγματι μια αδυναμία. Εντούτοις, υπάρχει μια μεγάλη απόσταση ανάμεσα στην ύπαρξη κάποιου πράγματος ή κάποιου ανθρώπου και στην απόδειξη αυτής της ύπαρξης.
Στην ανάλυση συναντάμε ανθρώπους που χρειάζονται απόδειξη της ίδιας τους της ύπαρξης. Ανθρώπους που, ενδεχομένως, δεν αισθάνονται διόλου ότι υπάρχουν, παρόλο που είναι, ζουν, εργάζονται, κοιμούνται, αγαπούν. Ωστόσο, δεν έχουν καμία αξιόπιστη απόδειξη ότι υπάρχουν. Κάποιοι από αυτούς θα έλεγαν «Δεν αισθάνομαι καθόλου ότι υπάρχω», ή «δεν υπάρχω για κάποιον», ή «δεν υπάρχω για τους άλλους», ή «δεν υπάρχω ως γυναίκα, παρόλο που είμαι γυναίκα» και ενδεχομένως «δεν υπάρχω ως γυναίκα ... παρόλο που είμαι άντρας». Αυτό σημαίνει ότι η ύπαρξη δύναται να συνδέεται με μια κάποια ελλειμματική τεκμηρίωση του εαυτού της. Αλλά το να διάγεις μια βάσει-τεκμηρίων [evidence-based] ζωή, είναι σκληρή δουλειά. Το να πραγματοποιείς αυτοέλεγχο είναι ένα δύσκολο εγχείρημα. Έτσι, κάποιος ενδέχεται να θέλει να συναντήσει έναν αναλυτή με στόχο να προχωρήσει σε επιχειρησιακό αυτοέλεγχο. Αυτό θα ήταν ένας τρόπος να παραχθεί ψυχανάλυση μέσω μιας βάσει-τεκμηρίων [evidence-based] ψυχανάλυσης, ένας τρόπος επανασχεδιασμού της ψυχανάλυσης ως evidence-based.
Ωστόσο, στην πραγματικότητα, το Ασυνείδητο δεν είναι μια αντικειμενική οντότητα. Εμφανίζεται σε ένα χάσμα και μπορούμε να έχουμε πρόσβαση σε μια μαρτυρία της ύπαρξής του μόνο μέσω της παραπραξίας, μέσω των ολισθημάτων της γλώσσας, μέσω κάποιας αστοχίας στη συμπεριφορά μας. Έτσι, μόνο μέσα σε ένα χάσμα το ασυνείδητο μπορεί, όχι να συλληφθεί, αλλά να πιαστεί φευγαλέα. Και αυτό το χάσμα ενδέχεται να συμπληρωθεί. Το Ασυνείδητο υπήρχε αναμφισβήτητα πολύ καιρό πριν την ψυχανάλυση, αλλά κανείς δεν του έδινε σημασία, ήταν εξαφανισμένο ή θεοποιημένο ή χρησιμοποιήθηκε για άλλους σκοπούς.
Ο Φρόυντ είπε ότι το Ασυνείδητο ανοιγοκλείνει. Δεν μιλάει σε μόνιμη βάση. Μιλάει και μετά ξαναπέφτει στη σιωπή. Η κυρίαρχη ιδεολογία των αρχών του 21ου αιώνα, της δημοκρατίας μας, των ανεπτυγμένων χωρών, προσπαθεί να κάνει το Ασυνείδητο να σωπάσει. Οι ψευδείς υποσχέσεις για ασφάλεια είναι, κατά τη γνώμη μου, ενιαίο και αναπόσπαστο μέρος αυτής της προσπάθειας να σιωπήσει το Ασυνείδητο.
Από τη στιγμή που το Φροϋδικό Ασυνείδητο εξαρτάται από τον ακροατή, αν ο ακροατής δεν είναι εκεί τότε ... ας πάρουμε για παράδειγμα την ψύχωση, την ερμηνευτική ψύχωση, που όταν εκλύεται τα πάντα αρχίζουν να αποκτούν σημασία για το άτομο. Όλα αρχίζουν να αποκτούν νόημα. Γενικά, πρόκειται για ένα απειλητικό νόημα κι έτσι το άτομο αρχίζει να ερμηνεύει ακόμη και την τυχαιότητα του κόσμου: «δεν είναι τυχαίο που αυτός ο άνθρωπος περνάει στο δρόμο», «δεν είναι τυχαίο ότι με κοίταξε με αυτόν τον τρόπο αυτό το άτομο», κι έτσι ο κόσμος αρχίζει να αποκτά νόημα, ένα παραληρηματικό νόημα. Όταν το άτομο θεραπευτεί ή τουλάχιστον κατευναστεί, τίποτα πια δεν απομένει προς ερμηνεία, τα πράγματα συμβαίνουν όπως συμβαίνουν και για ένα κοινό άνθρωπο. Ο κόσμος σταματάει να μιλάει.
Με τον Φρόυντ μάθαμε να διαβάζουμε το Ασυνείδητο και να διαβάζουμε τα συμπτώματα, να βλέπουμε τα συμπτώματα ως ένα κείμενο με υπο-κείμενα και υπο-υπο-κείμενα. Για να μιλήσει το Ασυνείδητο, είναι αναγκαίο να υπάρχει κάποιος που να το ακούει. Χρειάζεται ένας ακροατής [audit] με την αυστηρά ετυμολογική έννοια της λέξης (όπως ο Μίκαελ Πάουερ επισήμανε στη συζήτηση του με τον Ρότζερ Λίτεν). Αν όμως καταργήσεις τον ακροατή, επιβάλλεις τη σιωπή στο Ασυνείδητο. Για να είμαστε πιο ακριβείς, δεν το καταργούμε. Αντιθέτως, το τρέφουμε. Θα έλεγα ότι, κάνοντάς το να σιωπήσει, εντείνουμε ή επιδεινώνουμε τις ενορμήσεις. Επιδεινώνουμε την ενόρμηση θανάτου και την επανάληψη. Αντί να λεκτικοποιηθεί, εκδραματίζεται. Αυτό αποτελεί το κοινό πεδίο των ιδεολογιών της ασφάλειας, όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ, δηλαδή ότι απεργάζονται την εξαφάνιση της ψυχανάλυσης. Συνεχώς ωρύονται: «θάνατος στον ψυχαναλυτή!». Αυτή είναι κατ΄ ουσία, πιστεύω, η πραγματική επιθυμία των γνωσιακών.
Αν είχα περισσότερο χρόνο, θα σχεδίαζα διάγραμμα του Λακάν για το λόγο του αναλυτή. Είχε σκοπό, σχεδιάζοντας αυτό το διάγραμμα να μας μεταδώσει την πεποίθησή του ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε το Ασυνείδητο. Με το να έχεις αναλυθεί, δεν επιτυγχάνεις κάποιο είδος κυριαρχίας επί του Ασυνείδητου. Δεν υπάρχει κάτι ανάλογο του κυρίαρχου του σύμπαντος, όπως αρέσκονται να αποκαλούν τον εαυτό τους οι διάσημοι χρηματιστές. Και είχαμε την ευκαιρία, αυτή την εβδομάδα, να δούμε πόσο τους εξέπληξε το Ασυνείδητο της οικονομίας, ένας άγνωστος συνδυασμός παραγόντων που οδήγησαν σε μια έκπληξη.
Το να έχεις αναλυθεί δε σε προστατεύει από εκπλήξεις. Ας πούμε καλύτερα ότι είσαι φωτισμένος, ότι είσαι σε θέση, υποτίθεται, να διαβάζεις τα όνειρα και τις παραπραξίες σου. Είναι δύσκολο να μιλήσουμε για το Ασυνείδητο κάποιου που έχει αναλυθεί. Το Ασυνείδητό του δεν είναι το ίδιο με εκείνο ενός μη αναλυμένου. Είναι κατά κάποιο τρόπο συρρικνωμένο. Κατά μια έννοια αυτό που επίσης το συρρικνώνει είναι το γεγονός ότι, γενικά, όταν τελειώνεις την ανάλυσή σου, είσαι επίσης μεγαλύτερος, μερικές φορές πολύ μεγαλύτερος, έτσι δεν ξέρεις αν αυτό είναι αποτέλεσμα της ηλικίας ή της ανάλυσης. Μολαταύτα το Ασυνείδητο έχει απλοποιηθεί, μιλάει πιο καθαρά, μπορείς να το διαβάσεις. Διαβάζεις κάποια μηνύματα. Εγώ, για παράδειγμα, δείχνω μεγάλη εμπιστοσύνη στις ιδέες που με κατακλύζουν μόλις ξυπνήσω. Συμβαίνει να αδράξω δυο-τρεις ιδέες και πιστεύω ότι πρέπει να τις εμπιστευτώ με έναν τέτοιο τρόπο που δεν έχει σχέση με την απόκτηση αυτοελέγχου, με τον τρόπο που αυτή διδάσκεται στα σχολεία (ο οποίος δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας εμβόλιμος αυτοέλεγχος που επιτείνει την ενόρμηση θανάτου).
Αντιθέτως, σε μια αναλυτική συνεδρία χαλαρώνουμε τις σκληρότερες απαιτήσεις για αυτοέλεγχο. Μπορούμε να λέμε ό,τι μας αρέσει. Πρέπει να λέμε ό,τι περνάει από το νου μας. Αυτό ακριβώς που απαγορεύεται στη καθημερινή ζωή, επιτρέπεται στην ανάλυση. Καλούμαστε να μιλήσουμε για την άρρητη επιθυμία μας, και αν δεν το κάνουμε, τα όνειρά μας θα μιλήσουν στη θέση μας.
Συνεπώς - και αυτό απευθύνεται στους εγκληματολόγους που παρουσίασαν μια εργασία σήμερα – σύμφωνα με το Φρόυντ ο καθένας είναι ένας εγκληματίας στο Ασυνείδητο. Ο καθένας είναι ένας εγκληματίας και αυτό είναι ακριβώς το νόημα του Οιδιπόδειου συμπλέγματος. Υπάρχει κάποια ανεκτικότητα στην ανάλυση και με αυτήν την έννοια η ψυχανάλυση είναι αντικοινωνική. Είναι, πράγματι, ένα αντικοινωνικό κομμάτι της κοινωνίας. Έτσι, δεν θα αποκομίσετε αυτοέλεγχο από αυτή, αλλά θα αποκτήσετε αυτό που θα μπορούσα να ορίσω ως ικανότητα διαλόγου με το Ασυνείδητό σας, δηλαδή να το χρησιμοποιήσετε, να δουλέψετε μαζί του. Αυτές θα ήταν οι «αληθινές υποσχέσεις της ψυχανάλυσης».
Διαλέγοντας τον τίτλο «Οι ψευδείς υποσχέσεις για ασφάλεια» γι’ αυτή τη συνάντηση, θεωρώ ότι έγινε μια έξυπνη επιλογή. Ο Λακάν θα αποκαλούσε αυτή τη διατύπωση κύριο σημαίνον και είναι πράγματι μια κυρίαρχη λέξη της ιδεολογίας των αρχών του 21ου αιώνα. Δεν θέλω να πω η κυρίαρχη λέξη, αλλά σίγουρα τοποθετείται στο σύνολο των κυρίαρχων λέξεων του καιρού μας.
Κατά κάποιον τρόπο θεωρώ ότι η ασφάλεια ως κυρίαρχη λέξη είναι μια αντιμετάθεση αυτού που αντιπροσωπεύει η βεβαιότητα στη μαθηματική λογική. Επίσης, ισχυρίζομαι ότι η προσταγή για ασφάλεια συμβαδίζει με την προσταγή για υγεία. Θεωρούνται σαν υπέρτατες αξίες στις μέρες μας. «Θα σας κάνουμε ασφαλείς και υγιείς, διότι θα προστατέψουμε τη ζωή και τελικά θα σας κάνουμε τη ζωή μίζερη προκειμένου να την προστατέψουμε». Ο Φρόυντ δεν το αποκάλεσε δυσαρέσκεια αλλά Unbehagen, δυσφορία: όχι το ευ ζην αλλά το «κακώς ζην» μέσα στον πολιτισμό. Γι’ αυτό η λέξη κλειδί και επιπλέον η διαταγή είναι: «Θα σας εξασφαλίσουμε το ευ ζην». Παραδόξως, ίσως, αυτό πρέπει να θεωρηθεί σαν απόδειξη για την καταλληλότητα του τίτλου του Φρόυντ. Και όντως, επειδή ακριβώς υπάρχει μια Unbehagen στον πολιτισμό, η συνθηματολογία συνεχίζει να διαλαλεί «Θα σας εξασφαλίσουμε το ευ ζην».
Τι είναι υγεία; Σύμφωνα με έναν αρχαίο ορισμό, δεν είναι τίποτε περισσότερο από «την σιωπή των οργάνων». Η υγεία πιστοποιείται από το «σώμα που δε μιλάει». Επομένως, η επιθυμία, αν ειδωθεί από την προοπτική της υγείας, είναι σαφώς μια ασθένεια. Η λατρεία των ημερών μας για ασφάλεια και υγεία, δεν συνεπάγεται μόνο την κήρυξη πολέμου ενάντια στην ενόρμηση θανάτου, αλλά έχει ως σκοπό να μας μετατρέψει σε στρατιώτες, σε σταυροφόρους του ευ ζην, με αποτέλεσμα να επιτείνει την ενόρμηση θανάτου.
Στη συνέχεια ας δούμε πώς πρέπει να προσεγγιστεί το Ενδόμυχο [Intimacy][2]. Στα ενδότερα του προστατευόμενου χώρου, εκεί όπου κάποιος πιστεύει ότι προστατεύεται, σε αυτά τα ενδότερα βρίσκεται μια εξωτερικότητα. Αυτό ανταποκρίνεται ακριβώς στο καθεστώς όλων των φροϋδικών φαινόμενων: χτυπούν εκ των έσω. Όταν κάποιος πιστεύει ότι είναι απολύτως βέβαιος για τα θέλω του, κάποιος παραγνωρισμένος συμβαίνει να μιλάει εκεί μέσα. Λαμβάνουμε τα μηνύματα χωρίς να τα καταλαβαίνουμε – είναι τελείως ξεκάθαρο στην ψύχωση όπου αυτό υλικοποιείται. Στη Γαλλία, το αποκαλούμε ψυχοδιανοητικό αυτοματισμό, δηλαδή, όταν ο ασθενής ακούει φωνές μέσα στο κεφάλι του, στο πιο μύχιο κομμάτι του είναι του, ανακαλύπτει ότι είναι και άλλοι παρόντες. Αυτό είναι το εξώμυχο [extimacy] στην πιο παρεισφρητική του μορφή.
Ο Λακάν μίλησε για το εξώμυχο μόνο μια φορά, αλλά το προήγαγα σε θεμελιώδη έννοια διότι προσδίδει ένα καθεστώς σε αυτήν την παρουσία εκ των ένδον. Εμείς, στις αρχές του 21ου αιώνα, προσπαθούμε, να καθυποτάξουμε μέχρι εσχάτων αυτόν τον εχθρό εκ των ένδον, με όλα τα δυνατά μέσα. Ωστόσο, πράττοντας έτσι, απλά επιτείνουμε τα φαινόμενα, διότι δεν καταλαβαίνουμε τη λογική τους.
Όσον αφορά την ψυχανάλυση, και δε θα επεκταθώ πολύ σε αυτό σήμερα, η θεμελιώδης ανασφάλεια είναι η σεξουαλική ανασφάλεια. Για κοινωνιολογικούς λόγους, η σεξουαλική ανασφάλεια έχει αναπόφευκτα επιδεινωθεί στις αρχές του 21 αιώνα.
Καταλήγοντας, είναι αναγκαίο να πούμε κάτι σχετικά με την αξιολόγηση, η οποία είναι στην υπηρεσία της ιδεολογίας της ασφάλειας. Αν είχα περισσότερο χρόνο θα την παρουσίαζα αναπτύσσοντας τρία στοιχεία: Ψηφίο, Εγκέφαλος και Κουτί [Digit, Brain and Box].
Ψηφίο: αναφέρεται στη γενική ψηφιοποίηση του κόσμου. Υπάρχει μια οντολογική μετατόπιση σε αυτό που θεωρείται το είναι και έχουμε δει αυτή τη μετατόπιση να συμβαίνει στην εποχή μας. Στο σημερινό κόσμο το να είσαι δεν είναι τίποτε άλλο από το να είσαι μετρήσιμος, ψηφιοποιήσιμος –αυτό αποτελεί πια κριτήριο του είναι.
Εγκέφαλος: Όλα τα συναισθήματα, οι έννοιες, οι ιδέες, ακόμα και οι ιδέες για το Θεό είναι στις μέρες μας συστηματικά συνδεδεμένες με μια εγκεφαλική ποσότητα. Υγρά, αίμα, νευροδιαβιβαστές, ηλεκτρισμός, κάθε συναίσθημα, αγάπη, έννοιες, Θεός: αν τα συσχετίσεις με μια δεδομένη ποσότητα στη συνέχεια μπορείς να τα μετρήσεις και να αποφανθείς ότι είναι της ίδιας φύσης –όπως ανέφερε ο καθηγητής Gombrich στο λόγο του, νωρίτερα σήμερα. Τίποτα δεν αντιστέκεται σε αυτή την ιδεολογία· όλη η ανθρώπινη ζωή είναι υποθετικά ποσοτικοποιήσιμη με αυτό το μαγικό τέχνασμα - δεν είναι τίποτα περισσότερο από αυτό.
Ένα ερώτημα αναδύθηκε στις συνεντεύξεις που έγιναν από τον Ρότζερ Λίτεν: Τι να κάνουμε με τη διαμαρτυρία μας. Είναι γεγονός ότι η διαμαρτυρία είναι αναποτελεσματική και δεν θα μας συμβούλευα να ειδικευτούμε σε μια ατελέσφορη οργή. Πιστεύω ότι η δυσφορία πρόκειται να αυξηθεί και ως εκ τούτου μπορεί να αναπτυχθεί και η ψυχανάλυση. Αυτό όμως θα συμβεί μόνο αν είμαστε ικανοί να πάρουμε τη σωστή θέση απέναντι της. Πιστεύω ότι η γνωσιοσυμπεριφορική θεραπεία θα καταστεί ανυπόφορη μεσοπρόθεσμα και δε θα συνιστούσα κανενός είδους ηττοπάθεια απέναντι της.
Κουτί : Αναφέρεται στο ερωτηματολόγιο για το οποίο μιλήσαμε, όπου τσεκάροντας το κουτάκι [τετραγωνάκι] μπορεί κάποιος να ποσοτικοποιήσει οτιδήποτε. Δίνετε μια κλίμακα από το ένα ως το πέντε και ζητάτε από το άτομο να τσεκάρει απλά το τετραγωνάκι. Με αυτή την πράξη, ξεκινάς να μαθηματικοποιείς τον κόσμο και μπορεί συνεχίζοντας να γράψεις μια πραγματεία. Όλα αυτά στηρίζονται απλά σε ένα τσεκάρισμα στο τετραγωνάκι. Όλη η βιβλιογραφία και όλα τα υπόλοιπα εμφανίζονται τότε να στηρίζονται σε ένα τέλεια μαγικό τέχνασμα –τίποτα πιο περίπλοκο από αυτό.
Η αξιολόγηση δεν θα εξαφανιστεί. Είναι απάτη, είναι ένα μαγικό κόλπο, αλλά δεν θα εξαφανιστεί. Ανταποκρίνεται σε μια οντολογική μετατόπιση και δεν θα εξαφανιστεί μέσα σε μια νύχτα. Συνεπώς, χρειαζόμαστε κάποια δόση πονηριάς για να αντιμετωπίσουμε την αξιολόγηση. Πιστεύω ότι καθώς η δυσφορία θα αυξάνεται, η ψυχαναλυτική προσφορά θα πρέπει να διατηρείται και καθώς οι εξαρτήσεις θα πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα μέσα στο πλαίσιο της παγκόσμιας ψηφιοποίησης, τότε, ας πούμε ότι η ψυχανάλυση είναι η καλύτερη από όλες τις πιθανές εξαρτήσεις.
Πιο σοβαρά, οι 450 κατευθυντήριες γραμμές [guidelines] που επίκειται να αποφασιστούν από το Συμβούλιο Επαγγελμάτων Υγείας συνιστούν μια θανάσιμη απειλή για την ψυχανάλυση, ειδικά στη Μεγάλη Βρετανία. Πέραν αυτού, δίνει ένα πολύ κακό παράδειγμα για την Ευρώπη και για τον υπόλοιπο κόσμο.
Συμπερασματικά, η πρότασή μου για ένα καινούριο βήμα θα ήταν να ζητήσουμε από την Εταιρεία του Λονδίνου [London Society] να οργανώσει άλλο ένα συνέδριο με τους φίλους μας και με συναδέλφους επίσης από άλλες ψυχαναλυτικές ομάδες, μόνο και μόνο για να προσπαθήσουμε να σταματήσουμε αυτή τη βλακώδη αλλά θανάσιμη απειλή των 450 κατευθυντήριων γραμμών. Ελπίζω ότι η θέση μας θα υπερισχύσει. Υπερισχύουμε στη Γαλλία, μόλις τώρα από τις αρχές του περασμένου Ιούλη και έχουμε καλές πιθανότητες να επικρατήσουμε και στο μέλλον, οπότε γιατί να μην προσπαθήσουμε να γίνει το ίδιο και στη Μεγάλη Βρετανία.
Μετάφραση: Γιάννης Δημητράκος, Επαμεινώνδας Θεοδωρίδης
[1] J-A MILLER, «Closing remarks at the Rally of the impossible professions, against the false promises of security». Διάλεξη που έδωσε ο Jacques-Alain Miller στα αγγλικά, στις 20 Σεπτεμβρίου 2008 στο Λονδίνο. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Hurly–Burly, The International Lacanian Journal of Psychoanalysis, n˚1, Μάιος 2009, published for the Freudian Field by the New Lacanian School, σ. 209-214. Η μεταγραφή της διάλεξης έγινε από τον Janet Low και η επιμέλεια από τον Pierre-Gilles Guéguen.
[2] Οι όροι intimacy-extimacy αντιστοιχούν στους γαλλικούς όρους intimité-extimité. Ο όρος extimité, που θα τον αποδίδαμε στα ελληνικά ως ενδόμυχη εξωτερικότητα, αποτελεί νεολογισμό που κατασκεύασε ο Λακάν για να χαρακτηρίσει τον τόπο του φροϋδικού das Ding (βλ. J. LACAN, Le Séminaire, livre VII, L’éthique de la psychanalyse, Paris, Seuil, 1986, σ. 167). Για να διατηρηθεί η φωνητική συγγένεια των όρων, προτείνουμε τη μετάφρασή τους ως ενδόμυχο και εξώμυχο (επίσης νεολογισμός) αντίστοιχα.
